Czy przedsiębiorstwo można skazać tak jak człowieka? Można. Mówi o tym ustawa o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary. Według niej, osoby prawne (np. spółka akcyjna czy z o.o.) oraz jednostki organizacyjne nie mające osobowości prawnej (np.spółka jawna lub komandytowa) mogą trafić na ławę oskarżonych, jeżeli działający w ich imieniu pracownik przysporzy firmie jakichkolwiek korzyści, popełniając przy tym przestępstwo.
– Chodzi o przestępstwa karno-skarbowe, przeciw obrotowi gospodarczemu czy też stanowiące czyn nieuczciwej konkurencji – wyjaśnia Michał Wysocki, radca prawny z kancelarii Wysocki i Partnerzy.
Granice kar
Skazanie firmy będzie możliwe tylko wtedy, gdy prokurator udowodni, że jej pracownik popełnił przestępstwo na skutek m.in. braku nadzoru ze strony władz przedsiębiorstwa. Jeśli sąd uzna racje prokuratora, może nałożyć na firmę karę od tysiąca do nawet 20 mln. złotych, ale nie więej niż 10 proc. osiągniętego w roku popełnienia przestępstwa przychodu firmy.
– Poza tym sędziowie mogą orzec przepadek przedmiotów pochodzących z przestępstwa, zakaz promocji lub reklamy, zakaz prowadzenia określonej działalności i ubiegania się o pomoc publiczną oraz podanie wyroku do publicznej wiadomości – dodaje Michał Wysocki.
Zakazy te sąd orzeka na okres od roku do pięciu lat.
Wojciech Błaszczyk, wiceprezydent Polskiej Konfederacji Pracodawców Prywatnych Lewiatan, dodaje, że choć ustawa obowiązuje od dwóch lat, to nie słyszał, żeby jakaś firma została skazana.
– W mojej ocenie na prawomocne orzeczenie skazujące przyjdzie jeszcze poczekać – mówi Wojciech Błaszczyk.
Lepszy dobór kadr
Można ograniczyć związane z popełnieniem przestępstwa przez osobę fizyczną ryzyko skazania firmy.
– Jednym ze sposobów jest choćby odpowiednie postępowanie w zakresie podejmowania decyzji w przedsiębiorstwie, wprowadzenie nadzoru i właściwego doboru pracowników, a także osób współpracujących z firmą – wyjaśnia Michał Wysocki.
Albert Stawiszyński PB
a.stawiszynski@pb tel.022 333 98 58
ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZBIOROWA
Warunkiem poniesienia odpowiedzialności przez firmę jest popełnienie przestępstwa przez osobę fizyczną:
1. działającą w imieniu lub w interesie firmy – w ramach uprawnienia lub obowiązku do jej reprezentowania, podejmowania w jej imieniu decyzji lub wykonywania kontroli wewnętrznej albo przy przekroczeniu tego uprawniania lub niedopełnienia tego obowiązku,
2. dopuszczoną do działania w wyniku przekroczenia uprawnień lub niedopełnienia obowiązków przez osobę, o której mowa w pkt.1,
3. działającą w imieniu lub w interesie firmy, za zgodą lub wiedzą osoby, o której mowa w pkt.1.